W filmie każdy szczegół ma znaczenie. Bez znajomości kadrów filmowych trudno napisać jakikolwiek scenariusz czy porozumieć się podczas rozmów z innymi filmowcami pracującymi przy produkcji video. Jakie rodzaje kadrów pojawiają się w filmach? Który wykorzystać, by najlepiej przedstawić detale, a który do ukazania miejsca akcji?
Plan zdjęciowy – co to jest?
Plan zdjęciowy to miejsce, gdzie wykonywane są zdjęcia do filmu, ale także w slangu filmowym, sposób postrzegania przez kamerę filmowanego obiektu w stosunku do otaczającego go tła.
Kadr obejmuje fragment przestrzeni. Sposób kadrowania wynika z odległości kamery od filmowanego obiektu lub użytej ogniskowej obiektywu. Miarą kadru jest umieszczona w nim postać ludzka i jej proporcje względem otoczenia. Najczęściej jednemu planowi odpowiada jedno ujęcie.
Rodzaje kadrów filmowych
- Totalny – to ogólny obraz topografii przestrzeni akcji. Ludzka postać jest niewielka. Ten plan używany jest do ogólnych opisów miejsca akcji oraz prezentacji pleneru.
- Ogólny – to pełny obraz miejsca akcji. Plan służy informacji opisowej i przekazaniu ogólnych informacji miejscu, w którym znajduje się bohater. Sylwetka ludzka jest zauważalna, ale nie najważniejsza.
- Pełny – to wycinek planu ogólnego. Cała sylwetka ludzka (od stóp do głów) jest widoczna w kadrze. Można dostrzec też część dekoracji.
- Amerykański – to wycinek planu pełnego. Ludzka postać jest pokazana od kolan w górę i odgrywa rolę dominującą w kadrze. Najczęściej stosuje się ten plan do ukazania zachowań bohaterów.
- Średni – to plan między amerykańskim a bliskim. Kadruje postać ludzką od pasa w górę. Tło odgrywa rolę drugoplanową. Widz ma możliwość odczytania mimiki bohatera.
- Bliski (półzbliżenie) – plan służy do portretowania bohaterów. Pokazuje człowieka od popiersia w górę.
- Zbliżenie – twarz bohatera jest widoczna z bliska. Zajmuje większą lub całą część kadru. Plan może także przedstawiać rekwizyt lub przedmiot istotny dla akcji filmu.
- Detal – plan szczegółu ciała, celem jest maksymalne skupienie uwagi na danym elemencie, obserwowanie detali. Może to być ciasny kadr oczu lub ust postaci podkreślający emocje.
- Makrodetal – to najbliższy kadr filmowy, ukazanie wycinka rzeczywistości, który jest niedostrzegalny gołym okiem, na przykład drobne mechanizmy w zegarku lub wnętrze ludzkiego ciała.
Wybór filmowanych obrazów to kadrowanie, czyli ustalanie jaki fragment przestrzeni będzie widoczny dla widza. Znaczenie ma miejsce ustawienia kamery (wyżej, niżej, na wprost), a także odległość od filmowanego obiektu.
Plan filmowy – który wybrać?
Jak wybrać odpowiedni plan filmowy? Przede wszystkim trzeba ustalić, co w danej scenie jest najważniejsze. Aby nagrać rozmowę dwóch osób, nie wybiera się zazwyczaj planu dalekiego. Widz musi zobaczyć twarze, mimikę i reakcję. Lepiej zastosować plan amerykański, średni, półzbliżenie lub zbliżenie. Jeżeli celem jest ukazanie miejsca akcji, na przykład miasta, w którym przebywa bohater, dobrym rozwiązaniem będzie plan daleki. Warto postarać się, by widoczne były charakterystyczne elementy dla danego miejsca, takie jak wieża Eiffla w Paryżu. Pamiętaj. Rodzaje kadrów filmowych wpływają na uwidocznienie i akcentowanie w narracji filmowej.