Nie ulega wątpliwości, że osoba zajmująca się produkcją filmową powinna znać podstawowe akty prawne dotyczące tej działalności i sprawnie wyszukiwać najważniejsze informacje w całym zbiorze skomplikowanych przepisów. Poszczególne przepisy często się zmieniają, właśnie z tego względu, należy na bieżąco kontrolować sytuację w tym zakresie.
Ustawa o kinematografii
Podstawowym aktem prawnym, który dotyczy produkcji filmowej, jest Ustawa o kinematografii z 30 czerwca 2005 roku. Jej zapisy określają zasady finansowania produkcji filmowej, wspierania innych działalności w obszarze kinematografii, a także wskazują na obowiązujące zasady ochrony zasobów sztuki filmowej. Niezbędna jest także znajomość prawa autorskiego. Warto wyjaśnić, czym właściwie jest film fabularny w rozumieniu prawa. To utwór, który znacząco różni się od innych utworów audiowizualnych, takich jak fotografia, czy obraz. Film fabularny to twórczość zbiorowa i jest zbiorem poszczególnych utworów, które mają swoich autorów. Współautorami są osoby, które wniosły twórczy wkład w powstanie filmu. Można do nich zaliczyć na przykład reżysera, scenarzystę, operatora kamery, kompozytora, montażystę filmu i wielu innych. Każda z tych osób wykonuje zupełnie inne rzeczy, a ich wkład w film jest zróżnicowany. Jednak wszystkie działania mają wpływ na finalne dzieło.
Zadania producenta
Do zadań producenta należy zadbanie o zawarcie odpowiednich umów na stworzenie utworu wkładowego, a także umów na wykorzystanie już istniejących utworów na wyłączność w dziedzinie praw majątkowych do eksploatacji tych utworów. Dzięki takim działaniom producent będzie miał możliwość eksploatacji utworu audiowizualnego jako całości. Inaczej mówiąc, producent nabywa prawa autorskie po zawarciu odpowiednich umów ze współautorami dzieła. Wyłącznie po zawarciu odpowiednich umów producent może otrzymać pełne prawa majątkowe do filmu i może eksploatować dzieło i czerpać z tego dochód. Poszczególni artyści wykonawcy nie mają praw majątkowych do całego utworu audiowizualnego, ponieważ należą one tylko do producenta lub koproducentów. Jednak otrzymują oni na późniejszym etapie dodatkowe wynagrodzenia podczas eksploatacji dzieła od dystrybutorów, czy nadawców TV.
Warto podkreślić, że naruszenie praw osobistych i majątkowych może mieć poważne konsekwencje dla producenta. Może skutkować całkowitym lub częściowym wstrzymaniem eksploatacji dzieła, a także koniecznością umieszczenia odpowiednich przeprosin w środkach masowego przekazu, odszkodowania dla twórcy dzieła, czy zapłacenia właściwego wynagrodzenia. Brak zawierania odpowiednich umów i brak wypłaty wynagrodzenia może być bardzo ryzykowne i może wstrzymać proces eksploatacji dzieła. Takie uchybienia z pewnością będą dotkliwe dla producentów.
Oczywiście zagadnienia związane z prawem filmowym to bardzo szeroki temat i nie sposób przytoczyć tu wszystkich ważnych aspektów. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, odsyłamy Cię do książki Michała J. Zabłockiego „Organizacja produkcji filmu fabularnego w Polsce”. W rozdziale 3 dotyczącym podstawy prawnych w produkcji filmowej znajdziesz wiele ciekawych informacji.