Reportaż filmowy to bez wątpienia ciekawy gatunek sztuki filmowej wypełniony po brzegi doświadczeniami i emocjami. Profesjonalnie zrealizowany reportaż będzie niezwykle wciągający i interesujący dla odbiorcy, a przy tym zwróci uwagę na ważne kwestie i dostarczy wielu ciekawych informacji, które nie są tak powszechnie dostępne. Jedno jest pewne, reportaż filmowy jest gatunkiem wartym uwagi i szerszego omówienia. Powstało w Polsce wiele wartościowych produkcji, które powinny być znane szerszej publiczności. W dalszej części artykułu dowiesz się, czym jest reportaż, jakie są jego rodzaje, poznasz także festiwale reportażu w Polsce.
Występuje spory problem z wyznaczeniem jasnych granic między filmem dokumentalnym a reportażem filmowym. Granice te się rozmywają, a te dwa gatunki przenikają. Można powiedzieć, że reportaż jest rodzajem filmu dokumentalnego. Znaczącą granicą jest czas trwania danego utworu. Według Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej pełnometrażowy film dokumentalny to taki, którego czas trwania przekracza 40 minut.
Co to jest reportaż?
Czym w takim razie jest reportaż w ujęciu ogólnym? Reportaż w pewnym sensie jest osobistym opowiadaniem autora na temat jakiegoś wydarzenia, osoby, czy zjawiska wartego uwagi. Jeśli chodzi o rodzaje reportażu, wymienia się reportaż prasowy, radiowy i filmowy. Niezależnie od wybranego rodzaju, autor zbiera informację przez uczestniczenie w danym wydarzeniu, rozmawianie ze świadkami zdarzenia, osobami, które bezpośrednio są związane z danym zjawiskiem. Chodzi o to, żeby autor był jak najbliżej wydarzeń, aby wystarczająco dokładnie i rzetelnie je opisać i przybliżyć odbiorcom. Zazwyczaj zebranie materiałów to pierwszy krok do realizacji produkcji, kolejny to oczywiście interpretacja obserwowanego zjawiska, czy wydarzenia.
W przypadku reportażu autor raczej powinien unikać oceny zdarzenia i przedstawienia wyłącznie swojego punktu widzenia. Warto podkreślić także drobną różnicą, która pojawia się między reportażem a dokumentem, jeśli chodzi o realizację produkcji. Reportaż zazwyczaj jest realizowany w dosyć krótkim czasie, w celach informacyjnych. Z kolei dokument zazwyczaj jest dłuższym filmem, w którym autor realizuje także jakąś swoją artystyczną wizję. Na taką produkcję zazwyczaj poświęca się więcej czasu.
Charakterystyka reportażu
Reportaż filmowy powinien mieć kilka charakterystycznych cech. Zdecydowanie ich poznanie pozwoli jeszcze lepiej zrozumieć istotę tego gatunku. Przede wszystkim reportaż powinien być źródłem ciekawych informacji dla odbiorcy. Musi zawierać odpowiedzi na nurtujące odbiorcę pytania na dany temat. Kolejnym elementem jest rzetelność. To najważniejszy punkt. Dzięki temu historia będzie prawdziwa i może być świetnym źródłem informacji na dany temat. Odbiorca będzie miał szansę wyrobić sobie własne zdanie na podstawie rzetelnego źródła wiedzy. Trzecim punktem jest bezstronność autora reportażu filmowego. Reportaż przede wszystkim powinien opowiadać jakąś historię i być źródłem informacji, osobista opinia autora oczywiście może się pojawić, ale nie może wychodzić ona na pierwszy plan w całej tej opowieści.
Wymienione elementy to nieodłączne części dobrego reportażu filmowego. Oprócz tego autor musi zastanowić się, jak utrzymać uwagę odbiorcy przez cały film. Treść powinna być po prostu ciekawa i zwracająca uwagę na ważne kwestie. Zdecydowanie reportaż nie jest łatwym gatunkiem, a tak naprawdę kluczową rolę odgrywa jego tematyka.
Rodzaje reportażu
Reportaż nie jest jednolitym gatunkiem i może mieć różne formy. Wyróżnia się reportaż prasowy, radiowy i filmowy. Różnica między nimi polega głównie na sposobie, w jakim przekazywane są informacje i wszelkie treści. Kolejny podział związany jest z tematyką i wyróżnia się: reportaż sportowy, polityczny, podróżniczy, obyczajowy, czy społeczny.
Camera Obscura
Camera Obscura to Międzynarodowy Festiwal Sztuki Reportażu. Festiwal filmów dokumentalnych i reportaży filmowych, który organizowany był w latach 2004-2013. Na corocznych imprezach światło ujrzało wiele interesujących produkcji, które zwracały uwagę odbiorców na bardzo ważne kwestie. Był to przegląd nie tylko polskich, ale także zagranicznych reportaży. Podczas tego wydarzenia przyznawane były trzy nagrody: nagroda Grand Prix im. Ryszarda Kapuścińskiego przyznawana dla reportażu o czasie ekranowym powyżej 25 minut, nagroda Specjalna dla reportażu o czasie poniżej 25 minut, a także wyróżnienia honorowe w kategoriach: reportaż śledczy, reportaż społeczny, reportaż radiowy.
Festiwal Non Fiction
Festiwal Non Fiction to kolejny interesujący festiwal reportażu. Na tym wydarzeniu prezentowane są polskie i światowe produkcje. Nagrody zdobywają reportaże literackie, radiowe, a także filmowe. To bardzo ciekawe wydarzenie, które łączy te wszystkie formy, a na pierwszym planie są prawdziwe wydarzenia i zero fikcji, do czego nawiązuje sama nazwa festiwalu. Każda edycja festiwalu ma jasno określone hasło przewodnie, niektóre z haseł z ubiegłych lat to: miasto, granice, zmiana.
Reportaż filmowy to gatunek zasługujący na szczególne zainteresowanie. Dlaczego? Przede wszystkim zwraca uwagę na ważne społecznie kwestie, dostarcza rzetelnych informacji o jakimś wydarzeniu, czy zjawisku, jest dla odbiorcy ciekawy i wpływa na jego rozwój, a do tego może być świetnym doświadczeniem artystycznym. Czy można chcieć czegoś więcej?